Tổng quan về zk-Rollups

zk-Rollups là một giải pháp mở rộng cho Ethereum áp dụng công nghệ zero knowledge proof (bằng chứng không kiến thức).

Zero-Knowledge Proof (ZKP)

Zero knowledge proof là một công nghệ mật mã học, diễn giải một cách dễ hiểu thì công nghệ này hoạt động theo cách mà một người (Prover) có thể chứng minh cho người khác (Verifier) được rằng họ biết một giá trị x nhưng không cần phải cung cấp thêm dữ liệu (Data) nào khác.

Cách hoạt động của ZKP

Giả sử bạn bước tới quán bar và bảo vệ yêu cầu bạn xuất trình giấy tờ để xác nhận rằng bạn đã trên 18 tuổi. Mà bạn lại không muốn đưa thông tin cá nhân trong chứng minh thư cho bảo vệ nhằm mục đích bảo mật, nhưng bạn vẫn có thể chứng minh rằng bạn trên 18 tuổi bằng cách khác (Không thông qua việc đưa thông tin cá nhân hiện có) và được bảo vệ cho phép đi vào quán bar. Đó chính là ví dụ của việc ứng dụng Zero Knowledge Proof.

Rollup

Đối với giải pháp Layer 2 trên Ethereum, cơ chế rollup sẽ mang những giao dịch trên chuỗi chính sang Layer 2 và xử lý chúng bên ngoài chuỗi. Sau đó, những giao dịch này sẽ được “cuộn lại” thành một Rollup-block kèm theo những bằng chứng và gửi lên Ethereum xác nhận. Việc tính toán đã được Layer 2 lo nên Ethereum sẽ bớt đi rất nhiều gánh nặng.

Cơ chế hoạt động của Rollup

Để hiểu rõ hơn, mọi người có thể tưởng tượng mỗi giao dịch là một người đang đi xe máy trên đường quốc lộ và rollup chính là cách chiếc xe bus vận hành. Thay vì 20 người đi 20 chiếc xe máy khác nhau tốn rất nhiều nguyên liệu và dễ ùn tắc giao thông, thì họ chỉ cần để xe ở nhà và cùng đi lên 1 chiếc xe bus là đã có thể giải quyết được rất nhiều vấn đề.

zk Rollup

zk Rollup sẽ tổng hợp số lượng lớn các giao dịch vào một khối (Block) và tạo ra bằng chứng không kiến thức (ZKP) để chứng minh cho giao dịch đó hợp lệ. Sau đó, Ethereum chỉ việc xác minh bằng chứng vừa rồi mà không cần thực hiện lại các bước xác minh khác. Điều này có thể giúp tiết kiệm nhiều gas fee vì tổng chi phí gas sẽ được chia đều cho các giao dịch trong Rollup-Block và việc xác minh bằng chứng cũng rất rẻ.

Ví dụ minh họa

Một chiếc Vinbus của khu đô thị Vinhomes Grand Park đón cư dân Vinhomes trở về nhà thay vì mỗi người tự đi lại bằng xe riêng. Trước khi bước lên xe bus, họ phải chứng minh được rằng họ là cư dân Vinhomes mà không cần cung cấp bất cứ thông tin cá nhân nào cho tài xế. Tài xế sẽ tổng hợp lại những thông tin này. Khi xe bus chở mọi người đến cổng khu đô thị, bác bảo vệ sẽ xác thực thông qua tài xế rằng những người trên xe đều là cư dân và cho phép xe đi vào.

Trong ví dụ này, có thể hiểu cư dân là những giao dịch, tài xế là Layer 2 và bác bảo vệ là Ethereum. Thay vì bác bảo vệ phải tự đi kiểm tra từng người thì chỉ cần xác thực thông qua tài xế, việc này giúp bác bảo vệ tiết kiệm được rất nhiều thời gian và công sức.

——————————————-

Follow StarkNet Vietnam Community tại:

Telegram chat | Telegram Channel | Twitter | Substack